Cılavuz Olmasaydı!..
Cılavuz Olmasaydı!..
Kurtuluş Savaşı ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni kuran Mustafa Kemal Atatürk, eğitime çok önem verdi. Osmanlı Döneminde ihmal edilen Türk vatandaşlarını ve özellikle %80’i oluşturan köylü nüfusu okutmayı ön plana aldı. Cumhuriyetin kurulduğu yıllarda yaklaşık %6 dolaylarında olan okuryazarlık oranı, Harf Devrimi’nin ardından başlatılan okuma yazma seferberlikleri ile 1935'de %20,4'e ulaştı. Atatürk’ün talimatıyla yeni çalışmalar başlatıldı. Bu amaçla 1 Ekim 1937’de Eskişehir Çifteler, 30 Ekim 1937’de İzmir Kızılçullu, 1938 Kasım ayında Lüleburgaz Kepirtepe Köy Enstitüleri kuruldu. 3803 Sayılı Köy Enstitüleri Kanunu 17 Nisan 1940 tarihinde kabul edilmesiyle köy enstitülerinin sayısı 21’e kadar yükseltildi. Ancak ülkemizin aydınlık geleceğine önemli katkıları olan köy enstitüleri, 1954 yılında adları öğretmen okuluna dönüştürülerek kapatıldı. Kapatılmalarının üzerinden ömürleriyle kıyaslandığında çok uzun sayılacak bir süre geçtiği hâlde bu okulların hâlâ tartışılıyor olması Köy Enstitülerinin ülkemizin yaşamında ne denli etkili olduğunun bir kanıtıdır.
Cılavuz Köy Enstitüsü mezunu Aliyar Karaca da köy enstitülerinin kuruluşunun 81. yılı anısına "Cılavuz Olmasaydı!..” adlı eserini yayımladı. Aliyar Karaca'nın 1947-1948 eğitim öğretim yılında girdiği Cılavuz Köy Enstitüsünden 2021 yılına uzanan yolculuğunun öyküsüdür "Cılavuz Olmasaydı!.." "Cılavuz Olmasaydı!.."tüm bu dönemin bir çocuğun yaşamında yaptığı değişiklikleri anlatan bir anılar kitabıdır. Kitap, köy enstitülerini anlatan bir yapıt değildir. Köy enstitüsüne gitme şansını ve olanağını yakalayabilmiş, öğretmen, ilköğretim müfettişi, yazar ve yayıncı bir eğitimcinin yaşadığı ve tanık olduğu olayları anlattığı anılarla örmeye çalıştığı yaşam öyküsüdür.
Kitabın ikinci bölümü ise ise tarihî belge niteliğindedir. Doğduğu toprakların tarihini anlatan Aliyar Karaca, o bölgede Türkmenlerin yerleşmesini, Ermenilerle mücadelesini, Kurtuluş Savaşı dönemi Kars tarihi ile Alevilik ve Bektaşilik üzerine çeşitli makalelere yer vermiş. Bu alıntılar, "yaşadıklarını, duyduklarını tarihî gerçeklerle eşleştirmeye, doğrulamaya çalıştığı” belgeler niteliğinde…
Bir insan ömrünün ne kadar önemli mücadelelerle geçtiğine tanık olunacak bu kitapta alınacak çok ders de var…
Aliyar KARACA
448 sayfa, 16x24 cm boyutlarında